Беларус Эдуард Лобаў на радзіме марыў стаць афіцэрам і для гэтага пайшоў у армію. Пасля выбараў 2010 года трапіў за краты і адседзеў «ад званка да званка», таму што адмовіўся пісаць прашэнне аб памілаванні. Пасля вызвалення служыў ва ўкраінскай арміі, ваяваў супраць РФ, а 26 студзеня загінуў пад Вуглядарам. Яго маці Марына Лобава распавяла «Радыё Свабода» пра стаўленне сына да беларускіх пратэстаў, службу ва ўкраінскай арміі і апошні бой — прыводзім вытрымкі з інтэрв'ю.
Служыў у дэсанце і стаў апазіцыянерам
У дзяцінстве Эдуард марыў стаць вайскоўцам і пасля школы пайшоў у армію, служыў у 103-й асобнай гвардзейскай паветрана-дэсантнай брыгадзе ў Віцебску. Калі ён дэмабілізаваўся летам 2010 года, адразу ж уступіў у «Малады фронт». Тады якраз пачалася падрыхтоўка да прэзідэнцкіх выбараў, Лобаў стаў сябрам ініцыятыўнай групы Віталя Рымашэўскага.
Напярэдадні 19 снежня — дня выбараў і разгону пратэстаў — яго прэвентыўна затрымалі разам са Змітром Дашкевічам, а потым асудзілі на 4 гады пазбаўлення волі па артыкуле аб хуліганстве. Марына Лобава прызнаецца, што для яе гэта было трагедыяй:
— Я думала, што свет абрушыўся. Хаця Эдзік падазраваў, што будуць правакацыі, што яго могуць пасадзіць. Ён мяне папярэдзіў, каб я была гатовая да ўсяго і каб асабліва не нервавалася.
Эдзік увогуле мяне засцерагаў ад усялякіх трывог і непрыемнасцяў. Ён ніколі ні на што не скардзіўся. У яго ўсё заўжды было добра. Нават калі ў турме сядзеў, хварэў там, я даведвалася пра гэта, калі ён папраўляўся. Тое самае было і ва Ўкраіне. Ён засцерагаў мяне ўвесь час.
«Цвёрда вырашыў, што пойдзе добраахвотнікам на Данбас»
Пасля вызвалення ў снежні 2014 года за Лобавым устанавілі нагляд. Яго затрымалі на мітынгу на Дзень Волі і распачалі чарговую крымінальную справу, і тады Эдуард з'ехаў з Беларусі ў Украіну:
— Я хацела, каб Эдзік выехаў у Польшчу. Але ён вырашыў, што ва Ўкраіне ён будзе служыць у войску, ажыццявіць сваю юнацкую мару — стаць вайскоўцам. Ён цвёрда вырашыў, што пойдзе добраахвотнікам на Данбас.
Добраахвотнікам Лобаў быў з 2015 года, а ў 2017-м, калі ва ўкраінскую армію дазволілі набіраць замежнікаў, падпісаў кантракт на тры гады ў брыгаду спецыяльнага прызначэння ў Хмяльніцкім.
— Служыў там тры гады. Купіў сабе ў Хмяльніцкім невялікую кватэрку, зрабіў рамонт. Меў добрага сябра Багдана, украінца, які яму дапамагаў. Сябра таго забілі на пачатку вайны...
Сына Марына ў апошні раз бачыла ў 2019 годзе. Пасля пачатку пандэміі мець зносіны ўдавалася толькі праз месэнджэры.
«Быў перакананы, што мірным шляхам Лукашэнку не прыбраць»
Паводле слоў Марыны Лобавай, у 2020 годзе Эдуард не быў прыхільнікам мірных пратэстаў:
— Ён быў перакананы, што мірным шляхам Лукашэнку не прыбраць. Ён лічыў, што тады, летам 2020-га, беларусам трэба было змагацца. А кветачкі дарыць міліцыянтам — гэта ўжо за межамі. Яны збівалі, гвалцілі людзей, а дзяўчаты ім кветкі дарылі...
Пасля падзей 2020 года Марыне Лобавай таксама прыйшлося з'ехаць з Беларусі, нягледзячы на пакінутыя на радзіме дом і кватэру:
— А калі стала вядома, што затрымліваюць сваякоў тых, хто ваюе ва Ўкраіне, то ўвогуле зразумела, што ў Беларусь нельга вяртацца.
«Калі пачалася вайна, ён мяне ўвесь час суцяшаў, падтрымліваў»
— Калі я чытала, што на пачатку 2022 года расейцы канцэнтруюць свае войскі каля мяжы з Украінай, я адчувала, што будзе вайна. Пісала Эдзіку пра гэта. Ён мяне суцяшаў: «Не-не, гэта толькі вучэнні»,— кажа Марына Лобава. — За тыдзень да пачатку вайны я зноў напісала, што, мабыць, будзе вайна. Эдзік адказаў: «На жаль, мы неможам на гэта паўплываць». Ён усё ведаў.
Перад самай вайной добраахвотнік, адклаўшы адпачынак, пачаў асвойваць гранатамёты і заходнія супрацьтанкавыя ракетныя комплексы NLAW і Javelin.
— Калі пачалася вайна, ён мяне ўвесь час суцяшаў, падтрымліваў, каб я не хвалявалася, калі яго не будзе ў інтэрнэце, бо могуць быць праблемы з сувяззю. Як толькі я прачынаюся, бяру тэлефон, гляджу, калі Эдзік быў на сувязі. Выходзіў у інтэрнэт нядаўна — я шчаслівая!
«Ён быў вельмі адказным»
Пасля пачатку расійскага ўварвання Лобаў прымаў удзел у абароне Кіева, атрымаў за гэта ўкраінскую ўзнагароду «За ўзорнасць у вайсковай службе» 3-й ступені. Таксама добраахвотнік вызваляў Чарнобыль.
— Пазней яго перакінулі ў самае пекла — пад Вуглядар. Сын быў вельмі стомлены. Пісаў, што не было дзе выспацца нармальна, немагчыма адпачыць. Здаваўся мне вельмі змучаным. Ніколі не пісаў раней, што цяжка, а тут напісаў, што ўмовы складаныя...
24 студзеня ён выходзіў у інтэрнэт. 25-га я запыталася, ці ёсць змены да лепшага. Ён не адказаў ужо... А 26-га Эдзіка забілі.
Як даведалася Марына Лобава, у тым баі яе сын сабой прыкрываў адыход параненага камандзіра:
— Такі мой Эдзік — ён не кіне нікога ў бядзе, сам не адыдзе ўбок. Ён заўсёды быў адказным. Калі ён сказаў, што будзе так рабіць, то і зробіць...
Па словах Марыны, дата пахавання яшчэ невядомая. Цела Эдуарда да гэтага часу знаходзіцца ў зоне баявых дзеянняў ва Ўкраіне. Як раней пісала «Радыё Свабода», яго збіраюцца транспартаваць у Польшчу і пахаваць у Варшаве.
Тым часам ва Ўкраіне збіраюцца скласці петыцыю і сабраць подпісы за прысваенне Лобаву звання «Герой Украіны».